Het Valentijn Placebo Effect

Valentijn in het brein

14 februari is de dag: het is Valentijn. De dag voor menig persoon om de PostNL of DHL bode op te wachten bij de deur.

Wat zal je liefje voor je hebben gekocht of krijg je iets van een geheime aanbidder? De gedachten aan je liefje of aan je geheime aanbidder activeren bepaalde gebieden in je brein, met name de insula, de nucleus caudatus en de mediale frontale cortex.

Ze vertellen je dat je geweldig bent, je voelt je zelfverzekerd en het beloningssysteem geeft je een goed gevoel. Je krijgt een shotje dopamine, je verlangt naar je liefje of je wilt ontdekken wie er naar jou verlangt. Je verwaarloost even je werk en peinst je suf ‘wie kan het zijn?’.

Marketingland speelt hier goed op in: weken van tevoren zien en horen we reclames waarin we worden aangespoord om op tijd iets te kopen voor onze Valentijn. En het werkt, ieder jaar geven we meer uit aan cadeaus om onze (stiekeme) geliefde gelukkig te maken.

Maar hoe werkt verliefdheid eigenlijk in het brein, kan verliefdheid voorspeld worden en bestaat er zoiets als het Valentijns Placebo Effect? 

Liefdesliedjes

Als we de vele liefdesliedjes en films mogen geloven is de liefde iets magisch, iets "what is written in the stars". Nu klopt dat deels, want we moeten wel iemand tegenkomen om erop verliefd te kunnen worden. Echter, het proces om verliefd te worden begint eigenlijk met een heel onbewust en aards proces.

Testosteron: het hormoon dat onze partner zoekt

Net zoals ieder dier, zijn wij mensen gefocust op de voortplanting. Verliefdheid helpt ons om de meest geschikte partner te vinden.

Het vinden van de liefde wordt in eerste instantie dus gedreven door de behoefte om onze genen door te geven, wat geassocieerd wordt met testosteron. Dit is een krachtig goedje dat de geslachtsdrift stuurt.

Het is vooral de drift en niet de wens of behoefte die ons laat zoeken naar de partner met de juiste genen. En de juiste genen worden - hoe primair ook – in eerste instantie geselecteerd op zintuigelijke signalen zoals uiterlijk en geur.

Deze fysieke aantrekking verloopt grotendeels automatisch en onbewust.

Verliefde mensen hebben een ander breinpatroon

Pas als we een onbewuste voorkeur ontwikkeld hebben op basis van uiterlijk en geur, komen we in de fase van verliefdheid: we gaan over op het beoordelen van het gedrag. Een lach, een opmerking, een zwoele blik, het idee dat we gewaardeerd worden; ineens raken we verliefd.

In onze hersenen komt een proces op gang waardoor dopamine wordt aangemaakt. We voelen ons goed en moedig, overmoedig misschien wel. We begeren en willen begeerd worden. We geven en zoeken naar vertrouwen. Kortom, er gebeurt iets in ons brein dat grote gevolgen heeft voor ons gedrag en hoe we ons voelen.

Dat er ook daadwerkelijk iets verandert in ons brein heeft Neurensics wetenschappelijk onderzocht voor het tv-programma van Talpa “Het geheim van een goed huwelijk”. We hebben het breinpatroon onderzocht van verliefde en niet verliefde mensen.

Wat bleek?

Ons brein reageert anders op onze liefdespartner dan op bijvoorbeeld een goede vriend. Met beiden kunnen we een sterke emotionele band hebben, maar de seksuele aantrekkingskracht die we voelen voor onze partner, zorgt ervoor dat de gevoelens voor de één een ander patroon in ons brein laat zien dan voor de ander.

Is verliefdheid te voorspellen door te kijken in het brein?

Als mensen die verliefd zijn dan een ander breinpatroon hebben voor degene waarop ze verliefd zijn, kan liefde dan voorspeld worden door te kijken in het brein?

Dit was de vraag van Talpa die ook door Neurensics is onderzocht. Een uitdagende vraag wel, want om iets te kunnen voorspellen is het belangrijk om te weten waar je in het brein moet kijken en hoe je het moet beoordelen.

Alles dat je meet is relatief, ook in het brein. Als het twee weken geregend heeft, ben je blij met een waterig zonnetje, maar als je na twee weken mooi weer een waterig zonnetje krijgt, is dat erg teleurstellend.

Zo ook in het geval van het meten van verliefdheid in het brein. We zijn op zoek gegaan naar de neurale signatuur (het hersenpatroon) van de gemiddelde persoon die verliefd is en die van de gemiddelde persoon die juist niet verliefd is.

Alleen zo konden we erachter komen waar in het brein we moeten kijken en hoe we dat moeten beoordelen.  

De fMRI studie: het hersenpatroon van verliefde mensen

In de studie zijn 15 personen (8 mannen en 7 vrouwen) gescand waarvan bekend was dat zij onlangs (de laatste 3 maanden) verliefd waren geworden. Zij zaten nog in die eerste fase van vlinders in de buik. In de scanner bekeken zij drie soorten video’s:

1. Video’s van de persoon waarop zij zo hevig verliefd waren
2. Video’s van goede vrienden van hetzelfde geslacht als de man of vrouw waarop ze verliefd waren
3. Video’s van twee totaal vreemde mensen

Iedere video liet een unieke neurale signatuur zien. Door de drie verschillende groepen en neurale signaturen met elkaar te vergelijken konden we zien hoe verliefd zijn er in het brein uitziet.

In 100% van de gevallen konden we op basis van de hersendata correct vaststellen wie de partner was van degene die we gescand hadden. Anders gezegd, door alleen naar de hersendata te kijken konden we zien of iemand echt verliefd was.

Het voorspellen van verliefdheid

Nu we het hersenpatroon herkenden van iemand die verliefd is, de 'verliefde' neurale signatuur, konden we ook zien of iemand op iemand anders verliefd zou kunnen worden.

We lieten mensen die niet verliefd waren kijken naar video's van potentiële liefdeskandidaten. We vergeleken de reacties van het brein met de 'verliefde' neurale signatuur.

Wanneer er een vergelijkbare 'verliefde' neurale signatuur ontstaat, betekent dit dat het brein de uiterlijke kenmerken van de kandidaat op dezelfde manier verwerkt als het brein van een verliefd iemand bij het zien van zijn liefje.

Hieruit konden we afleiden dat het brein zich aangetrokken voelde: de eerste cruciale stap van verliefdheid.

Verliefdheid activeert de gebieden van emotionele waardering en beloning

Dit onderzoek leverde waardevolle informatie op over verliefdheid. Het zien van de video’s van geliefden genereerde ten opzichte van vrienden en vreemden veel meer activiteit in specifieke hersengebieden, zoals de insula, de nucleus caudatus en de mediale frontale cortex.

Dit zijn de delen van ons brein die zich bezighouden met emotionele waardering en de zogenaamde beloningscircuits. Gebieden die ons het gevoel van genot en euforie geven.

Dé gevoelens die al snel verslavend werken: niet voor niets verlangen we naar onze geliefde, verwaarlozen we ons werk en hangen we aan elkaars lippen: “hang nou op.., nee jij eerst".

Dit beloningssysteem werkt niet alleen als je elkaar ziet of spreekt, het werkt ook als je aan iemand denkt: als jij denkt aan diegene die je leuk vindt of denkt dat iemand jou leuk vindt.

En hier rijst de vraag: bestaat er zoiets als het Valentijn Placebo Effect?

Het Valentijn Placebo Effect

Een studie van professor Hilke Plassmann in 2017 toonde aan dat wanneer mensen dachten dat zij Red-Bull dronken zij beter presteerden tijdens het oplossen van puzzeltjes dan wanneer mensen dachten dat ze Sprite dronken.

Dit Marketing Placebo Effect laat zien dat de gedachte aan het drinken van Red-Bull - hét drankje dat je vleugels geeft en je mentaal beter laat presteren, de ‘doping voor het brein’ - mensen ook daadwerkelijk beter laat presteren.

En zo werkt het in de hersengebieden die zich bezighouden met emotionele waardering ook. Als je iemand ziet lachen, lach je mee. De pijn van een ander kunnen we soms bijna letterlijk voelen.

We verplaatsen ons in de belevenis van anderen en we kopiëren al snel iemands gedrag. Zo hoef je maar te denken dat iemand jou leuk vindt of te denken aan iemand die jij leuk vindt, en je beloningssysteem levert je een shotje dopamine. Je voelt je geweldig, zelfverzekerd. Et violà, het Valentijn Placebo Effect.

Leuk voor diegene die het overkomt, maar vooral ook voor marketeers. Reclames die inspelen op het activeren van de gebieden van emotionele waardering en beloning plukken daar de vruchten van.

Want, wie wil er nou niet dat lekkere luchtje voor zijn/haar liefje kopen of een lief kaartje sturen naar diegene op wie hij/zij stiekem verliefd is? En zeg eens eerlijk? Wie wil er nou niet graag een kaartje, bloemetje of lekker luchtje ontvangen?

Dus wat let je, stuur eens een kaartje naar die persoon waar je al maanden aan denkt, wellicht doe je jullie breinen er een groot plezier mee. 

Fijne Valentijn!